Een mooi voorbeeld van natuurlijke, duurzame energie is te vinden op IJsland: de bodem is daar zó heet, dat het grondwater borrelend naar de oppervlakte stroomt. Een vrijwel onuitputtelijke bron van schone energie. Ook in Nederland zit warmte in de grond.

Stoompluimen in het landschap verraden waar de bodem van IJsland het heetst is. De temperatuur aan het aardoppervlak loopt soms op tot het kookpunt. Dieper de grond in (op kilometers diepte) is het grondwater nog veel heter: maar liefst 300 graden Celsius of hoger.

Met deze overvloed aan aardwarmte worden zo’n 300.000 IJslandse huishoudens, die bijna allemaal in Reykjavik wonen, voor negentig procent voorzien in de energie voor verwarming en tapwater. Daarnaast wordt de hitte uit de bodem gebruikt om een kwart van de elektriciteit op te wekken die het land verder nodig heeft. Ook de overige driekwart wordt schoon opgewekt: met waterkrachtcentrales.

Heel slim staan scholen en zwembaden dan ook in gebieden waar de bodem het heetst is, zodat de gratis energie van de natuur optimaal wordt benut. Ook maakt de aardwarmte dingen mogelijk, die anders ondenkbaar (en onbetaalbaar) waren geweest: in grote kassencomplexen aan de zuidkust worden fruit, groenten en bloemen geteeld.

IJsland dankt deze rijkdom aan natuurlijke energie aan de unieke ligging op de Mid-Atlantische Rug. Deze vulkanisch actieve, onderzeese bergketen loopt van de Noord- naar de Zuidpool en is de grens tussen de Amerikaanse en Europese aardschollen. Op deze breuklijn wijken de schollen elk jaar opnieuw een paar centimeters uiteen, waardoor heet magma uit de aardmantel zich een weg naar boven baant. Het regenwater en smeltwater van gletsjers sijpelt door de bodem naar beneden en komt verhit weer naar boven. De actieve geiser Strokkur getuigt van dit bijzondere fenomeen. Elke vijf minuten spuit deze geiser een bel kokend heet water meer dan tien meter hoog de lucht in. De bodem van IJsland is zo warm dat zelfs riviertjes in de winter niet bevriezen. Al in de oudheid gebruikten de Vikingen de warme bronnen om in te baden.

Ook in Nederland is aardwarmte. Niet veroorzaakt door vulkanen en hete magma, maar doordat de zon de aarde verwarmt. De bodemtemperatuur is een stuk lager dan in de IJslandse bodem, maar zeker bruikbaar voor de verwarming van kassen, kantoren en woningen. Een bijzonder project is Slot Loevestein in Gelderland, waar energie uit de aardbodem de vloer- en wandverwarming voedt. Het grondwater dat omhoog wordt gepompt om de slotgracht te vullen, wordt daarvoor gebruikt. Een warmtepomp onttrekt warmte aan het grondwater, dat het hele jaar door een temperatuur heeft tussen de 10 en 13 graden Celsius, en geeft dat af aan het verwarmingssysteem.