Roaming the Chinijo archipelago
29N 13W - The Canarian island of Alegranza, north of Lanzarote and La Graciosa, is an important breeding site for the once intensively hunted Cory's Shearwater (Calonectris Diomedea Borealis). This impressive pelagic bird roams the Northern Atlantic Ocean during the breeding period, between May and October. The adults and young birds migrate to the Southern Atlantic in October.
Read this article en lees meer over de geologie van La Graciosa in Gea 2017/1. Photo: Eva Maldener.


Aziatische ramp, Canarische tijdbom
29N 18W - Bij een volgende uitbarsting van de vulkaan Cumbre Vieja op het Canarische eiland La Palma bestaat een reële kans dat de zijflank instort en een vloedgolf veroorzaakt van tientallen tot zelfs honderden meters hoogte. Die zal niet alleen de West-Afrikaanse en Canarische kustgebieden overspoelen, maar ook steden aan de oostkust van Noord-Amerika wegvagen.
Lees dit artikel in EOS (2005). Lees meer over Canarische tsunami's in Gea 2019/2 en over een standaardwerk over de geologie van deze archipel in Gea 2018/4. Foto: Rolfcosar via Wikimedia Commons CC 4.0.


Vogelparadijs Selvagens
30N 16W - The Portuguese archipelago, Ilhas Selvagens, is a paradise for more then 100.000 pelagic birds such as the Cory's Shearwater and the White-faced Storm-petrel. The Selvagens constitute Portugal's most southern territory and belong to Macaronesia, the volcanic islands in the North Atlantic at low latitude. Total land area of the archipelago, a Nature 2000 network, (S. Grande, S. Pequena and Ilhéu de Fora) covers less than 3 sq. kilometers. Foto: NASA.
Read this article (in Dutch) in EOS (2006).
Lees meer over de "droomvondst" van een fossiel vogelei in Gea 2010/1.


Porto Santo, veilige haven dankzij ijstijdzand
33N 16W - Porto Santo ligt 45 km ten noordoosten van Madeira, op 2,5 uur varen van de hoofdstad Funchal. Dat Porto Santo pal NO ligt, is geen toeval, want de aardkorst schuift hier met een gemiddelde snelheid van ca 1,5 cm per jaar in noordoostelijke richting over een nog steeds actieve hotspot. Porto Santo is daarom vele miljoenen jaren ouder dan Madeira, waar het oudste gesteente op "slechts" 5,2 miljoen jaar is gedateerd.
Lees dit artikel in Gea Tijdschrift (2021/2). Foto: Annemieke van Roekel.


De ‘Jurassic Coast’ van Zuidwest-Portugal
37N 9W - In Portugal zijn maar liefst meer dan twintig locaties bekend met pootafdrukken van dino‘s. De meeste loopsporen liggen niet ver van de kust. Soms zijn ze alleen van veraf te zien, zoals bij Cabo Espichel, bij Sesimbra. Maar soms kun je er gewoon overheen lopen, zoals op Praia de Salema, in de West-Algarve (Vila do Bispo). Hier liggen de 125 miljoen jaar oude spoorfossielen van Iguanodon.
Lees De ‘Jurassic Coast’ van Zuidwest-Portugal in Gea 2017/3.
Lees In het spoor van de dino's op Saudades de Portugal (2017).


Geologie en religieuze mythe: Cabo Espichel
38N 9W - De hoefafdrukken in de rotswand vormen de basis van deze religieuze mythe. Inmiddels geloven we in andere verhalen en zijn de pootafdrukken van Pedra da Mua één van de bekendste geologische nationale monumenten in Portugal. Ze vormen zelfs het bewijs van kuddevorming onder sauropoden, die hier met hun jongen in de late Jura op de kustvlakte van een jonge Atlantische Oceaan rondtrokken.
Lees dit artikel in Gea 2018/4.


Sporen van sauropoden in oude steengroeve
38N 9W - Imposante cirkelvormige pootafdrukken van sauropoden zijn te vinden in de oude steengroeve Pedreira do Avelino in het dorpje Zambujal, niet ver van Cabo Espichel. Qua omvang lijken het pootafdrukken van olifanten. Het enorme gewicht van de dieren is goed zichtbaar in de hoge versteende randen die de afdrukken begrenzen, alsof de modder nog maar net naar boven is gedrukt!
Lees Sporen van sauropoden in oude steengroeve op Saudades de Portugal (2018).


De Azoren: leven van vulkanen
38N 30W - Na de uitbarsting op Faial in 1958 en 1959 zijn er op de Azoren nog drie onderzeese erupties geweest. De laatste in 1981, ten zuiden van het hoofdeiland van de negen eilanden tellende archipel, Sao Miguel. In de hoofdstad Ponta Delgada bevindt zich het Seismografisch Laboratorium van de universiteit van de Azoren.
Lees dit artikel in EOS (1998).


Archaelogical Heritage Vulnerable to Climate Change
42N 9W - An illustrative example of the involvement of the wider public in the protection of archaeological sites is the island Guidoiro Areoso in Galicia, in north-west Spain. Galicia has an extended coastline (1600 km), many archipelagos and extensive estuaries, such as Ria de Arousa. Situated max. 9 m above sea level with lose sediments of dynamic dunes, the island is typically sensitive to sea level rise.
Read this article on EuroScientist (July 16, 2018). Go to photo source.


Tijdreizen op het strand
43N 2W - Langs de Baskische kust liggen indrukwekkende rotspartijen die een boekje open doen over de tijd dat het Iberisch schiereiland nog niet verbonden was met het Europese continent. Deze zeekliffen vormden tussen 100 en 50 miljoen jaar geleden de bodem van de oceaan. Toen Spanje en Frankrijk met elkaar in botsing kwamen, werden de diepzeesedimenten opgedrukt tot hun huidige scheve positie. Zowel de beroemde grens tussen Krijt en Tertiair als die tussen Paleoceen en Eoceen zijn langs het Spaanse strand ontsloten.
Lees Golden spikes illustreren de geologische tijdschaal in Gea 2011/3.
Lees dit artikel in EOS (2011).


De Skelligs, twee rotseilanden in de Atlantische Oceaan
51N 11W - In het zuidwesten van Ierland liggen, 13 km uit de kust, twee zeer steile rotseilanden. Ooit werden ze gevormd in een groot zoetwaterbekken, in een tijd waarin de voorlopers van het Europese en Amerikaanse continent gescheiden werden door de Iapetus Oceaan. Deze werd miljoenen jaren geleden door het drijven der continenten dichtgedrukt. De ontstane ketens sleten weer af en leverden daarbij grote hoeveelheden klei en zand. Dat werden de rossige Devonische afzettingen welke versteenden tot de rotsen van de Skelligs.
Lees dit artikel in Gea 2015/3.
Lees het artikel over de bodem van Skellig Michael op NemoKennislink (2015).

Spoorfossielen als toeristische attractie
52N 10W - Bijna vierhonderd miljoen jaar oude pootafdrukken van de alleroudste amfibieën in versteende klei bekijken in het westen van Ierland. Dat kan langs de noordkust van Valentia Island, op een steenworp afstand van de toeristische Ring of Kerry. Daar is in schalie met Devoon-ouderdom het meterslange spoor door erosie blootgelegd.
Afb.: Voorloper van de viervoeter © Dmitry Bogdanov via Wikimedia Commons.
Lees dit artikel op NemoKennislink (2015).
Lees over de Tetrapod Trackway in Gea 2013/3.

Steentijdmens kon goed met zeespiegelstijging omgaan
59N 3W - Voor prehistorische kustbewoners was een verandering van de zeespiegel heel gewoon. Op de Orkney Eilanden bouwden de steentijdmensen zelfs hun heiligdommen langs meren en zeeën met dynamische kustlijnen.
Foto: Ring of Brodgar, Orkney Isl.
Lees dit artikel op NemoKennislink (2016).

IJsland. Land van elementen
64N 21W - Bruisende watervallen, ongerept landschap en vulkanische verschijnselen geven IJsland zijn grote aantrekkingskracht. Grote delen van het land bestaan uit ontoegankelijke, met mos bedekte lavavelden en er is nauwelijks een boom te bekennen.
Foto: Thingvellir © A. van Roekel
Lees de webversie van dit artikel (2008) hier.

Zuidwest-IJsland ontwaakt uit lange winterslaap
64N 22W - Na bijna achthonderd jaar vulkaanstilte, waren er in 2021 en 2022 weer erupties op het schiereiland Reykjanes, in het uiterste zuidwesten van IJsland. In de vallei van de Fagradalsfjall, waar beide erupties plaatsvonden, was zelfs in geen 3000 jaar sprake van enige vulkanische activiteit.
Foto: Reykjanes lava flow © A. van Roekel
Dit artikel is gepubliceerd in het decembernummer (2022) van Gea.