|
| Home | Kwartetthema's | Bestelinformatie | Vuurberg Educatie |
Kwartetthema: Waterstand Huddesteen in de Nieuwe Brug | A. van Roekel (2024) Klik op de afbeelding voor een vergroting. |
|
Kwartetkaart Zeeniveau - Historische en meer recente ophogingen zijn op op deze website van de gemeente Amsterdam per stadsdeel te vinden. - Graaf- en modderwerk. Een archeologische stadsgeschiedenis van Amsterdam, door Ranjith Jayasena. Lees hier een recensie van dit boek. Kwartetkaart Breek - Breek is een typisch Amsterdamse term voor een poel die achterblijft na een dijkdoorbraak. Andere, meer algemene termen zijn kolk, braak en wiel. In het centrum van Amsterdam herinnert bijvoorbeeld de Nieuwezijdse Kolk hieraan. - Een 'breek' komen we nog tegen in Amsterdam-Noord, dat pas sinds ongeveer een eeuw bestuurlijk gezien onder Amsterdam valt. De aanleiding voor deze bestuurlijke wijziging was wateroverlast door dijkdoorbraken, die de dorpen ten noorden van het IJ niet meer konden dragen. De Willemkebreek is ontstaan na een nog veel oudere dijkdoorbraak van het IJ. Kwartetkaart Klimaatverandering - Amsterdam kan op verschillende manieren te maken krijgen met de gevolgen van klimaatverandering. Bekend is het fenomeen van het 'hitte-eiland', waarbij de bebouwde omgeving meer opwarmt dan het landelijke gebied. Van de aanwezigheid van waterpartijen in de stad, zoals grachten, is nog niet duidelijk of deze een verkoelend effect zullen hebben. Water houdt immers de warmte ook vast. Van meer groen staat wel vast dat dit een verkoelend effect zal hebben. - Naast extremere hitte en droogte, is meer regenval een gevolg van klimaatverandering, omdat warme lucht meer vocht kan vasthouden. Veel regenval betekent dat meer afvoer nodig is. Voor Amsterdam, dat via de sluizen van IJmuiden afwatert in de Noordzee, betekent dit dat, in combinatie met een hogere zeespiegel, spuien niet meer voldoende is, maar pompen ingezet moeten worden. Bij spuien wordt gebruik gemaakt van natuurlijk verval. Kwartetkaart N.A.P. - Het N.A.P. is ontstaan in de 17e eeuw. De gemiddelde vloedstand van het IJ in de zomer is toen als nulpunt gekozen. Het N.A.P. heeft een lange geschiedenis en begon als een lokaal stadspeil, dat uitgroeide tot een regionaal peil en later een nationaal en zelfs internationaal peil. - Om het water de baas te blijven was een combinatie van ophoging en waterbeheersing nodig. Hiertoe was de stad ingedeeld in compartimenten. Het waterpeil moest hoog genoeg zijn voor de scheepvaart, maar laag genoeg vanwege de opkwelling in huizen. - Met het N.A.P als norm voor het waterpeil werd een veilige dijkhoogte bepaald. In de 17e eeuw werden acht zogeheten Huddestenen geplaatst in de sluizen, genoemd naar burgemeester en wiskundige Joannes Hudde, de grondlegger van het Amsterdamse Peil. Alleen de Huddesteen bij de Eenhoornsluis (Korte Prinsengracht) zit nog op de originele plaats en is vanaf de brug goed te zien. De marmeren stenen gaven de veilige dijkhoogte aan, d.w.z. 268 cm boven het stadspeil. Een Huddesteen is opnieuw ingemetseld in de Nieuwe Brug (zie de foto hierboven), waar het Damrak overgaat in het Open Havenfront. Dit is een brug met een rijke geschiedenis, zoals te lezen is op de websites van het Stadsarchief en ook hier. Lees meer over het N.A.P. in Van Amsterdams Peil naar Europees referentievlak, door Petra van Dam (2018). |
|
Laatste wijziging: 1 juli 2024 |