24 november 2010 - Ooit had de wereldbevolking de keuze uit meer dan 7000 landbouwrassen, nu zijn dat er nog maar 100, zegt Bert Visser, directeur van de Wageningse genenbank (CGN). Veredelingswerk komt steeds meer in handen van grote bedrijven, met veel macht en grote commerciële belangen.

Visser maakt zich vooral zorgen over de hegemonie van de vijf grootste bedrijven: Monsanto, Syngenta, DuPont, BASF en Bayer. Ze beheersen de markt en die trend zet zich verder door omdat ze kleine zaadbedrijven opkopen, zoals ook is gebeurd met het oernederlandse bedrijf De Ruiter Seeds. Door inlijving bij de multinational Monsanto is De Ruiter Seeds gestopt met de activiteiten op het terrein van de biologische veredeling.

De machtsconcentratie van de vijf mondiaal opererende veredelingsbedrijven gaat ten koste van de biodiversiteit, vindt Visser. Terwijl een divers aanbod en behoud van zaaizaad nu juist een voorwaarde is om toekomstige veredelingsactiviteiten veilig te stellen.

Visser ziet zich gesteund door milieuactiviste en natuurkundige Vandana Shiva, de tweede spreekster tijdens het debat 'Het gevecht om de voedselgenen', dat op 23 november plaatsvond in de Amsterdamse Rode Hoed, als vijfde in de reeks voedseldebatten o.l.v. Felix Rottenberg.

Beide sprekers zijn van mening dat patentering de basis is van alle kwaad. Hierdoor worden bedrijven de 'eigenaar' van zaadgoed. Dit beperkt zowel de boeren als zaadbedrijven in het gebruik van uitgangsmateriaal. Veredelingsgbedrijven zijn uitermate inventief: inmiddels zijn er patenten op gewassen met ingebouwde droogteresistenties, klimaatresistenties en zoutresistenties. Er zijn zelfs patenten bedacht op 'tarwereassen om brood van te bakken'.

Als zaaizaad eenmaal is gepatenteerd, kunnen andere veredelaars het zaad niet meer als bron voor veredeling gebruiken en moeten boeren het zaad ieder jaar opnieuw aanschaffen. Nederlandse en Europese initiatieven om de patenteringsdrang te beperken komen nu langzaam van de grond, aldus Visser.

Kleine boeren in India en andere derdewereldlanden worden niet alleen bedreigd door de hoge kosten van gepatenteerd zaad, aldus Shiva. De winsten die de voedingsindustrie maakt lopen in de richting van de 100%, terwijl er een procentuele kruimel voor de boer overblijft. De boeren lijden zelf honger omdat ze nog slechts enkele 'cash crops' produceren.

In de Indiase deelstaat Punjab nam het aantal gewassen af van enkele honderden tot twee grootschalig geteelde crops. Binnen vijf jaar is Monsanto erin geslaagd 95% van de katoenteelt in handen te krijgen met gemodificeerde Bt-katoen.

Het zelfmoordcijfer onder boeren in de Punjab als gevolg van de hoge schuldenlast is schrikbarend hoog. Paradoxaal genoeg is dat cijfer het hoogst in de rijkere gebieden omdat daar relatief veel gmo's worden verbouwd, aldus Shiva. De arme boeren gebruiken nog vaak hun eigen zaad en zijn hierdoor in staat hun autonomie te behouden.

Tekst en fotografie: Annemieke van Roekel


Meer artikelen over landbouw op www.vuurberg.nl >>

© Annemieke van Roekel. Niets van deze website mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie, plaatsing van teksten en/of afbeeldingen op andere websites of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en de betreffende tijdschriftredacties. Laatste wijziging: 8 december 2010 [home] [top] [contact] [disclaimer]