|
|
| [home] |
|
Verlangen tussen lokaal en globaal © Annemieke van Roekel / De Vuurberg 
12 juni 2010 - Daags na de verkiezingen is filosoof Ad Verbrugge (VU)
in gesprek met NRC-columnist en schrijver Bas Heijne (1960). Heijne schrijft over kwesties
als moraal, radeloze politici, massahysterie, identiteit (of het gebrek
daaraan) en het onderbewustzijn van ‘het volk’.Hoe zal Heijne zijn analyses na de ‘politieke aardverschuiving’ van 10 juni 2010 voortzetten? Het CDA halveerde en de PVV werd de derde partij, niet in het minst door overlopende Brabantse en Limburgse CDA-kiezers. ‘Het CDA maakte een voor politici klassieke fout,’ aldus Heijne. 'Politici gaan ervan uit dat wat nu werkt, bij de volgende verkiezingen weer werkt. Dat is een vergissing.' Heijne constateert dat de politieke partijen zich nu hebben teruggetrokken in hun eigen overtuiging. ‘Het lijkt op een nieuwe verzuiling, waarin iedereen zich harnast binnen de eigen groep.’ Zo is de groep van Wilders ook een gesloten wereld. Conservatief, wel consistent. Hij is niet de enige. De Haagse realiteit omvat nu een groep eilandjes die niet samengaan. Een vergelijking met de Nederlandse mentaliteit in de tijd van de kerkscheuringen dringt zich op. Hardnekkig heerst de mythe van ‘de verziekte samenleving’ die moet worden ‘genezen’. De antieke mythe van de Messias herhaalt zich in het Holland van de 21e eeuw. Eerst was er Fortuyn, nu is er Wilders. Allebei spreken ze over ‘identiteit’ en vallen ze als persoon samen met het beeld van de ‘redder’, tegelijkertijd ook ‘slachtoffer’ (Wilders moet beveiligd; hij is veroordeeld tot het bewonen van bunkers, ziet zich gedwongen gescheiden van zijn vrouw te leven). Wat bijdraagt aan de beeldvorming is het kapsel van Wilders. Zoals de koningin haar kapsel als een helm op haar hoofd draagt, doet Wilders dat ook. Het ‘transcendente’ zag je ook terug bij Balkenende met zijn verhaal van normen & waarden, aldus Govert Buijs (ook filosoof en collega van Verbrugge). Maar Balkende faalde door gebrek aan moreel leiderschap. Hij werd een karikatuur. ‘Het normen & waardendebat leidde nergens toe, behalve dat de fietsers in Amsterdam nu licht op hun fiets hebben,’ aldus Heijne. En voetbalclubs die inmiddels hun eigen normen & waardencommissies hebben ingesteld, voegt Verbrugge toe. Er is sprake van een boze middenklasse die vooral behoefte heeft aan een identiteit, aldus Heijne. Weliswaar staat de wens tot belastingverlaging hoog op de agenda van deze boze burger, maar wat er nu in Nederland gebeurt kun je niet alleen economisch duiden. De behoefte van de mensen om datgene wat typisch Nederlands is, te behouden gebeurt niet op een ‘liefdevolle’ manier, maar uitsluitend op abstracte wijze, analyseert Heijne. Zo is er bijvoorbeeld wel geld voor een nationale canontoren, maar wordt er niet geïnvesteerd in het huisje van Couperus of Spinoza. Er is alleen een abstracte binding, geen persoonlijke, en bovendien heerst er een mentaliteit dat het educatieve er vooral voor ‘de ander’ is. Onvoldoende vraagt men zich af: zou IK er zelf zin in hebben die canontoren te bezoeken. Heijne maakt zich hier zelf ook schuldig aan, bekent hij. Het Nationaal Museum is dus helemaal geen oplossing voor het probleem, maar is er onderdeel van. We hebben allemaal last van een vluchtige binding en zijn gezamenlijk onderdeel van een mediacratie. Er is sprake van een discrepantie: de burger wil gezien worden, maar tegelijkertijd roept hij om leiderschap. ‘Doe jij het maar’, is zijn credo. De burger voelt zich klein in een steeds groter wordende wereld. Een politica als Angela Merkel is in staat om die grote en kleine wereld samen te brengen. Nederlandse politici lukt dat niet. Enerzijds heb je de D66-ers zoals Alexander Pechtold, die er niet in slaagt in die kleine wereld te geraken (net als zijn voorganger Loesewies van de der Laan die het haar kind verbood een aardbei een aardbei te noemen; nee, strawberries moesten het zijn). Anderzijds heb je Wilders die de boze buitenwereld buiten de deur houdt. Waarom wij die bindende politici ontberen? Omdat we een land van teleurgestelde progressieven zijn. Voorlopig ziet Heijne geen rust. De vluchtigheid moet langzaam wegsijpelen. De ideale kenmerken van een leidersfiguur die in deze tijd past: hij moet 'volksaanraakbaar’ en vooral geen technocraat zijn. En een laatste boodschap: we hoeven elkaar helemaal niet aardig te vinden om samen te kunnen leven. Het is onze postmoderne opdracht om elkaar je opvatting te gunnen en om meer te relativeren. Van oudsher is Nederland een land van coalities; men was hierdoor altijd genoodzaakt elkaars opvattingen te respecteren. Door een te grote identificatie met personen staat alles nu onder druk, aldus Verbrugge. Daar komt bij dat linkse mensen altijd snel gepikeerd zijn. Dat zag je bij Wouter Bos en zie je nu weer bij Job Cohen. Rechtse politici hebben daar minder last van. Ze zijn pragmatisch. ‘Dat Wiegeliaans cynisme hebben ze bij het corps geleerd’. Tekst en fotografie: Annemieke van Roekel |
|
|
|
|
AmsterdamsMilieu is een initiatief van
De Vuurberg Journalistiek &
Geo-educatie © Annemieke van Roekel 2009. Niets van deze website mag worden
vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie,
plaatsing van teksten en/of afbeeldingen op andere websites of op welke wijze
dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. [home] [top] [contact] |