Pionieren met sneeuwklokjes
In: Kiemkracht, winter 2006-2007

Bij zaadveredeling denken we meestal aan selectie in groenterassen. Maar in de bloementeelt is veredeling ook nodig om nieuwe en sterke soorten te ontwikkelen voor de biologische landbouwmethode. Biologisch teler Wim Postema veredelt 'Galanthus', oftwel sneeuwklokjes.

'Ik denk dat ik de enige teler ben die sneeuwklokjes ook via zaad selecteert,' zegt Wim Postema. ‘De meeste telers werken uitsluitend vegetatief, dus door de bolletjes te splitsen, want ze vinden selectie via zaad maar gepriegel.’ In de tuin rondom zijn boerderij in Wieringerwerf (NH) heeft Postema op iedere denkbare plek sneeuwklokjes (zaad of bolletjes) geplant.Witte stokjes markeren de aanwezigheid van de planten, die op dit moment (in de late herfst) nog nauwelijks boven de grond te zien zijn. Een enkel sneeuwklokje staat al in bloei. ‘Dat zijn de Turkse soorten,’ licht Postema toe. ‘Turkije en andere landen rondom de Zwarte Zee zijn de bakermat van de Galanthus.’

GALANTHOFIEL
Al bijna vijftien jaar teelt Postema biologische bloembollen op zijn akkerbouwbedrijf Hoeve Vertrouwen, op een halve kilometer afstand van zijn huidige boerderij, die als woonhuis en opslagplaats voor de bolgewassen dient. Na een rondleiding door zijn tuin haalt hij, eenmaal binnen, enkele Engelstalige boeken over ‘Snowdrops’ van de boekenplank. ‘De meest fanatieke tuiniers vind je in Engeland. Je hebt daar zelfs galanthofielen, mensen die bezeten zijn van het sneeuwklokje. Verzamelaars geven tientallen euro’s uit aan bijzondere soorten, wat wel kan oplopen tot 80 euro voor één knolletje. Vooral afwijkingen van de bloemvorm zijn in trek.’

Postema is dan misschien zelf geen galanhtolofiel, getuige zijn kennis is hij zeer gegrepen door dit fragiel ogende maar toch heel taaie bolgewas. Zijn liefde en toewijding aan het sneeuwklokje verklaart hij zelf als volgt: ‘De groei en bloei speelt zich af in een periode waarin weinig andere gewassen zich laten zien. Ik heb dan meer tijd om op mijn knieën door de bosjes te kruipen. Het aanbod van achttien soorten is nog overzichtelijk. Wat het sneeuwklokje zo bijzonder maakt is dat de moderne cultivars erg dicht bij het oorspronkelijke uitgangsmateriaal staan. Er is nog nauwelijks gericht in gekruist, wel geselecteerd’.

TUINWAARDIGHEID
Geen enkel ander bolgewas gedijt zo goed in natuurlijke omstandigheden als het sneeuwklokje, is de ervaring van Postema. De bolletjes doen het vooral goed tussen bomen en struiken. Of dit komt door de beschutting, de halfschaduw of de aanwezigheid van bodemschimmels (mycorrhiza) in de aanwezige bodemwortels, is niet duidelijk. Postema kiest voor het laatste. Voor zijn klanten selecteert hij de planten op geur, formaat, schoonheid van de bloemvorm, bloeiperiode en bloeirijkdom. ‘De Engelsen hebben hier een mooi woord voor dat in onze taal ontbreekt: 'gardenworthyness', zoiets als tuinwaardigheid.’

Veredeling van sneeuwklokjes is een kwestie van veel geduld, is de ervaring van Postema. ‘Pas drie of vier jaar na ontkieming produceert een sneeuwklokje voor het eerst een bloem. Het jaar daarna ontstaat soms een dubbelneus (een bolletje met twee scheuten) en weer een jaar later wordt voor het eerst een tweede bol afgesplitst.’ Getuige zijn werk met biologische bloembollen, en nu met sneeuwklokjes, zit pionieren Postema in de genen. ‘Het is heel jammer dat ik niet eerder met dit selectiewerk ben begonnen.’

‘Tips & weetjes’ door Wim Postema
*Galanthus nivalis of het Gewone sneeuwklokje komt in het wild voor in een gebied van Frankrijk tot in de Oekraïne. via kloostertuinen en landgoederen is het sneeuwklokje ook in Nederland terecht gekomen. De handel in sneeuwklokjes bestaat nog altijd voor een groot deel uit import van in het wild verzamelde bollen.

*Wanneer we een opvallende plant selecteren en verder vegetatief vermeerderen, krijgen we een kloon. Wanneer zo’n kloon dan ook nog apart genoeg is om een naam te geven, spreken we van een cultivar. Binnen het geslacht Galanthus worden achttien soorten onderscheiden en zo’n vijfhonderd benoemde cultivars.

*Knolletjes zonder blad verdrogen snel of worden zacht. Ook voor zaaddoosjes geldt dat ze beter niet gedroogd worden, maar dat de kiemkracht beter behouden blijft als het nog vochtige zaad direct wordt uitgeplant. Om die reden worden sinds enkele jaren sneeuwklokjes 'in 't groen' verkocht, dat wil zeggen, compleet met wortels en bladeren. Ze worden in het vroege voorjaar gerooid en direct aan de klanten verstuurd. Het is de bedoeling dat de sneeuwklokjes zo snel mogelijk de grond weer in gaan.
www.ecobulbs.nl

Annemieke VAN ROEKEL is freelance journalist
E-mail: avroekel@xs4all.nl
Website: www.vuurberg.nl