Kinderen kwetsbaar tijdens hittegolf

Volgens de Nederlandse organisatie KWF Kankerbestrijding beschermen ouders hun kinderen onvoldoende tegen de zon. Sinds 2004 richt KWF zich in een campagne specifiek op kinderen en hun ouders. De huid van kinderen is gevoeliger voor UV-straling (de schadelijke component in zonlicht) dan die van volwassenen. Ook zouden kinderen geen zonnebril met UV-filter moeten gebruiken. De pupillen verwijden zich en de ogen ontvangen zo zelfs nog meer UV-straling dan zonder bril.

Steeds minder mensen beschermen zich tijdens het zonnen. Vooral mannen en stadsbewoners nemen nauwelijks maatregelen. Dat blijkt uit onderzoek van KWF Kankerbescherming. Een kwart van de ouders neemt geen enkele maatregel hun kroost tegen de zon te beschermen. Bij het zwembad en op het strand smeren ouders hun kinderen vaker in met anti-zonnebrandcrème. Kinderen zijn een kwetsbare groep want de kans op huidkanker op latere leeftijd neemt toe naarmate men als kind vaker is verbrand. Tweederde van de ouders zijn zich hiervan niet bewust.

Jaarlijks komen er in Nederland 25.000 nieuwe gevallen van huidkanker bij. Dat is een verdubbeling ten opzichte van twintig jaar geleden. In 2015 zal de groei verder zijn toegenomen tot 37.000. De oorzaak is dat steeds meer mensen vaker aan de zon zijn blootgesteld. We hebben meer vrije tijd en brengen die vaak buiten door, zonnebaden en (voor-)bruinen op de zonnebank is populair en het aantal zon- en wintersportvakanties is de afgelopen decennia sterk gestegen. Een gebruinde huid is nog steeds het schoonheidsideaal. De 'epidemie' van huidkanker is vooral een probleem van de blanke populatie. Voor alle soorten huidkanker geldt dat vooral mensen met een lichtgevoelige huid een veel groter risico lopen.

OZONLAAG
Effecten van de dunnere ozonlaag spelen pas op termijn omdat huidkanker zich pas enkele tientallen jaren na blootstelling ontwikkelt. Wereldwijd is de ozonlaag sinds de tachtiger jaren dunner geworden, behalve in de tropen. Verschillende scenario's wijzen op een piek in de toename van huidkanker in Noord-West Europa halverwege deze eeuw als gevolg van ozonafname met ongeveer honderd extra gevallen per jaar per miljoen inwoners.

In tachtig procent van de nieuwe huidkankergevallen gaat het om basaalcelkanker, een vorm van kanker die niet uitzaait en goed te genezen is. Kwaadaardiger is plaveiselcelcarcinoom, waar tien procent van de huidkankerpatiënten aan lijdt. Bij de overige tien procent wordt een melanoom geconstateerd. Dit is de meest dodelijke vorm van huidkanker waar jaarlijks vijfhonderd Nederlanders aan sterven. Hoe sneller het melanoom wordt ontdekt, des te groter is de kans op genezing.
De toename van huidkanker (jaarlijks tussen de drie en vijf procent) doet zich voor bij alle typen huidkanker.

Binnen het ultraviolette spectrum is vooral UVB-straling verantwoordelijk voor schadelijke effecten op de huid. De ozonlaag absorbeert negentig procent van de UVB-component (280-315 nm) en tussen de tien en twintig procent van de UVA-component (315-400 nm). Behalve de schadelijke effecten, heeft UVB-straling overigens ook veel heilzame effecten op het lichaam zoals de aanmaak van Vitamine D3 en kan het huidaandoeningen als eczeem verhelpen.

ZONKRACHT
Het KNMI geeft sinds 1997 melding van de UV-intensiteit, oftewel de zonkracht of UV-index, die wordt uitgedrukt op een schaal tussen een en twaalf voor Europa. Informatie over de zonkracht, een term die zestig procent van de bevolking overigens niet kent, is te vinden bij de weerberichten in de krant, op teletekst en op internet op de website van het KNMI. Mondiale ozon- en zonkrachtgegevens zijn te vinden op www.temis.nl.

In Nederland wordt op een zonnige zomerse dag gemakkelijk zonkracht zes ('matig') of zeven ('sterk') gehaald. In populaire vakantieoorden zoals het Middellandse-Zeegebied kan de zonkracht oplopen tot tien ('zeer sterk'). Al bij zonkracht vijf tot zes adviseren deskundigen midden op de dag niet langer dan twintig minuten onbeschermd te zonnen.

De zonkracht wordt bepaald door de breedtegraad (dichter bij de evenaar valt de zon vrijwel loodrecht op de aarde en is de ozonlaag dunner), de stand van de zon (tussen twaalf en drie uur 's middags en in de zomer is de zonkracht maximaal), de bewolking en de hoogte. Per duizend meter stijgt het UV-niveau met tien procent. Hoog in de bergen, zoals in de Himalaya en de Andes, kan de zonkracht tot extreem hoge waarden oplopen.

Voor zonaanbidders zal het moeilijk te verteren zijn dat kleding en schaduw de beste bescherming bieden. Het gebruik van anti-zonnebrandcrème behoeft het nodige commentaar. Uit onderzoek van de Voedselwarenautoriteit deze zomer bleek dat dertig procent van de crèmes ver onder de op de fles aangegeven beschermingsfactor (SPF) scoorde. Bovendien gaan mensen er ten onrechte van uit dat anti-zonnebrandcrème bescherming biedt tegen huidkanker. Crème biedt wel bescherming tegen verbranding maar hierdoor verblijven mensen vaak weer langer in de zon dan goed voor ze is.

Terug naar artikelen ozon en UV-straling

---

Annemieke VAN ROEKEL is freelance journalist
E-mail: avroekel@xs4all.nl
Website: www.vuurberg.nl