|
|
| Home | Milieu & Energie | Gezondheid & Wetenschap | Duurzaam Bouwen | Photo Gallery |
| Geologie & Reizen | Landbouw & Voeding | Natuurbescherming | Eilanden | Geo-educatie |
| Zon & Wind | Bouwen op Water | Architectuur |
|
'Bouwen op water is geen modeverschijnsel meer' In: Ecoblad, juni 2001 Volgens Ashok Bhalotra, architect en directeur van Kuiper Compagnons, mag bouwen op het water niet alleen een hype worden. Daarvoor zijn de bedreigingen te serieus. Zo weet hij zeker dat we een stijging van de zeespiegel gaan meemaken. Een integrale benadering van het bouwen op water is echter een vereiste. 'Hergebruik van water en het winnen van energie uit water mogen niet worden vergeten. En ook schoonheid is een factor van duurzaamheid.' Annemieke van Roekel Wat betekent water voor u? 'Ik ben geboren in India, het land met de langste kustlijn ter wereld. Mijn jongensdroom was een eigen eilandje te bouwen. Mijn droom van vandaag is een woonwijk te bouwen waar het water uit de vijvers zo gedronken kan worden, zoals uit de stromende rivieren in de bergen. Water is een fascinerend element. Water is de drager van het leven. Water is altijd een inspiratiebron voor kunstenaars en dichters geweest. Water en de zuiverheid ervan komen terug in sprookjes, mythologie en religie. Water is vloeibare tijd. In Nederland is het fascinerend dat we aan de ene kant van de dijk het water proberen te temmen en we aan de andere kant van de dijk hetzelfde water koesteren. Dus niet alleen overleven, maar tegelijkertijd laten leven.' Hoe was u betrokken bij de zogeheten Kustlocatie? 'Kuiper Compagnons heeft hiervoor een ontwerp gemaakt en in 1995 een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. De Kustlocatie is een landuitbreiding voor de Zuid-Hollandse kust, tussen Scheveningen en Hoek van Holland, zeventien kilometer lang en gemiddeld 3,5 kilometer breed. Mijn idee was om in plaats van de kustlijn te verleggen de bestaande kustlijn te handhaven, zodat het nieuwe land het karakter van een eiland had. In plaats van één kustlijn, werden er drie kustlijnen gecreëerd: de oude, de kust langs het binnenmeer en de kust aan de zijde van de Noordzee. Het nieuwe land moest ruimte bieden aan vijftigduizend woningen, vijfhonderd hectare glastuinbouw en duizenden hectare natuur- en recreatiegebieden. De drijvende kracht achter het plan was de Stuurgroep Kustlocatie, waarin het bedrijfsleven en diverse ministeries vertegenwoordigd waren. Het plan voor de Kustlocatie ondervond veel oppositie van de natuurorganisaties.' Dus het plan heeft het niet gehaald? 'Ik verwacht zeker dat het over een jaar of drie, vier weer actueel zal worden. Om het Groene Hart te behouden is de Kustlocatie een belangrijk alternatief. De gemeente Den Haag heeft een enorm probleem met het vinden van nieuwe woningbouwlocaties en heeft meer ruimte nodig voor recreatie. Behalve de honderdduizend woningen die Nederland jaarlijks bouwt, zullen de komende tien jaar door de demografische ontwikkelingen driehonderdduizend woningen extra gebouwd moeten worden. Ook voor een goede openbaar vervoerverbinding met de Zuid-Hollandse kust zal er pas een draagvlak zijn als in het kustgebied een groei van de stad kan plaatsvinden. Een nieuwe kustlijn kun je bovendien hoger aanleggen, rekening houdend met het effect van klimaatverandering. Ook voor de glastuinbouw moet een oplossing worden gevonden. Het Westland heeft enorm te lijden onder verdroging omdat er geen druppel water de grond in verdwijnt. Al het water wordt gebruikt door de tuinbouwbedrijven. Ik heb nu een voorstel gemaakt in opdracht van de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) waarin een idee over drijvende kassen is uitgewerkt. Binnen dat plan worden ook gestapelde kassen uitgewerkt. We presenteren het plan tijdens de Floriade in 2002 met beelden en een maquette. We proberen de glastuinbouwsector bewust te maken van nieuwe mogelijkheden. Een jaar of vier geleden hebben we gewerkt aan City Fruitful, een project met een combinatie van glastuinbouw en woningbouw, ecologie en hergebruik van energie. City Fruitful is een voorbeeldproject waarin de vier E's gestalte hebben gekregen: energie, ecologie, economie en emotie. Het begrip schoonheid samen met ecologie vind ik heel belangrijk. Je moet de mensen iets voorzetten wat mooi is.' Wanneer was u voor het eerst betrokken bij bouwen in of op het water? 'We hebben in 1987 het masterplan voor IJburg ontwikkeld. Ik heb de gemeente Amsterdam toen kunnen overtuigen dat in plaats van inpoldering het beter zou zijn een reeks van eilanden te bouwen . Dat was mijn eerste confrontatie met bouwen op het water. Op basis van het masterplan, dat wij 'Het verlangen naar het IJ-meer' hebben genoemd, is het bestemmingsplan gemaakt. Ook hebben we een deelstudie gemaakt over drijvende eilanden in de vorm van caissons. In die caissons, met afmetingen van vijftig bij honderd meter, is ruimte voor parkeergarages en op de caissons kunnen enkele honderden woningen worden gebouwd. Ik vind dat bouwen op het water niet alleen een modeverschijnsel moet zijn. Ik vind het belangrijk als je met een project bijvoorbeeld tegen de verdroging van het landschap in kan gaan of een oplossing kan bieden voor de zeespiegelstijging. Want ik ben er absoluut van overtuigd dat wij de stijging van de zeespiegel gaan meemaken. Wij maken op dit moment de klimaatverandering al mee, dat is een feit. Echt tastbaar is het smelten van de ijsbergen en de stijging van het waterpeil. Wetenschappers blijven discussiëren of het wel of niet zo is, maar wij zien het gewoon gebeuren! Het water staat al letterlijk tot aan onze lippen. Je moet hier intelligent mee omgaan en een strategie gaan ontwikkelen. Je moet niet behoudend bezig zijn. Wat we hebben kunnen we niet behouden als we niet veranderen. Die culturele verandering is heel erg belangrijk. We hebben in ons eigen leven ook al veranderingen meegemaakt. De grachten associëren oudere mensen nog steeds met een open riool. Ze hebben het liever niet wanneer wij erover denken een oude haven of gracht weer open te gooien. Ze denken aan stank en aan rattenplagen. Ze hebben absoluut geen mooie herinnering aan water. We hebben er nu een chemisch riool van gemaakt, met zware metalen en giftige stoffen. Er komt alleen een verandering als je mensen dwingt van de rivier te drinken. Dan word je met je neus op de feiten gedrukt.' Maakt u zich bezorgd over de waterkwaliteit? 'Ja natuurlijk. Water wordt een schaars goed, ook in Nederland. Daarom moeten we water nooit privatiseren. Het is in de toekomst niet meer vanzelfsprekend dat er schoon water uit de kraan komt. Kijk hoe we nu met water omgaan! Ik vind het belachelijk dat op toiletten de waterstraal 35 seconden doorloopt terwijl je maar een halve seconde nodig hebt om je handen te wassen. Dat is verspilling! Als je geen respect hebt voor dat soort dingen moet je niet met water beginnen. Als een bouwbedrijf begint met de bouw van waterwoningen dan moet dat bedrijf ook aandacht geven aan watergebruik en andere ecologische aspecten tijdens de bouw van dat soort woningen. Ik vind het belangrijk om consequent te zijn.' Heeft wonen op water eigenlijk wel te maken met duurzaamheid? 'Ja, anders is het een soort product. Ik heb bijvoorbeeld in 1992 de Stad van de Zon in Heerhugowaard bedacht. Honderd hectare water, honderd hectare groen, ecologie en recreatie en honderd hectare verstedelijkt gebied. Je hebt een polder nodig als waterberging omdat onze rivieren en kanalen het water niet meer aan kunnen. Nu is dat inmiddels vanzelfsprekend geworden. De oevers krijgen er oeverbeplanting zodat natuurlijke waterzuivering plaatsvindt. Wij proberen daar waterkwaliteit te krijgen van het niveau van zwemwaterkwaliteit. Maar het boezem- en polderwater is geen zuiver water. Overal in Nederland waar je bouwt heb je met water te maken. Je kunt er niet omheen. Je moet het vanuit een visie benaderen, vanuit een filosofie. Je moet integraal denken.' Een woning bouwen op een ponton, met enorm veel materiaalgebruik, is dat wel zo duurzaam? 'Je moet je afvragen wat de meerwaarde is voor de samenleving. Die vraag is heel belangrijk. Dat moet je gaan becijferen. Kijk, de mooiste steden zijn de meest duurzame want die worden nooit gesloopt. Gelukkig zijn de meeste van onze steden uit de middeleeuwen intact gebleven, ondanks dat er na de oorlog veel is gesloopt. Het gaat er niet alleen om of er duurzaam materiaal is gebruikt, maar het gaat ook om de schoonheid. Dat geldt ook voor de hedendaagse steden die wij bouwen. Naast de materialisatie bouwen we zodanig dat de mensen het graag willen bewaren. Dat is ook een factor van duurzaamheid. Kunnen ze die stad hergebruiken wanneer de functie en visie op leven en wonen verandert? Dat zijn belangrijke vragen. We moeten ook aan sociale duurzaamheid denken, aan culturele duurzaamheid en aan economische duurzaamheid. En aan de ecologie. Ik denk dat het belangrijk is helder te maken welke keuzes voor ons openstaan. We moeten voortdurend een meerwaarde laten zien, maar niet alleen in geld. Er moet ook een maatschappelijke, sociale en filosofische meerwaarde zijn.' Is Nederland een land waar je de uitdaging kan aangaan met bouwen op water? 'Ja, maar we moeten niet overdrijven. Niet overal hoeft water te zijn. We werken in ons land met hypes, en duurzaam denken is geen hype-denken. Dat is bijvoorbeeld wel het geval geweest met ondergronds bouwen. Opeens moesten overal tunnels komen. De minister had voor de HSL een alternatieve studie gevraagd. Ik had in plaats van een tunnel een hoge brug voorgesteld. Stel je komt uit Parijs en je maakt voor de eerste keer kennis met Nederland en je komt over een vijftig meter hoge brug terwijl de hele Delta aan je voeten ligt… zodat je niet als een mol onder de grond gaat en je niet weet waar je bent. Ik heb er nog steeds moeite mee als ik met de trein van Dordrecht naar Rotterdam ga, en ik onder de grond moet gaan en de prachtige ervaring van Rotterdam mis. Die waarde is verdwenen door overwegingen van efficiëntie.' Is bouwen op water momenteel een hype? 'Je moet niet vergeten erover te reflecteren. Als je toch aan het water bouwt, gebruik je dan de techniek wel om het afvalwater te zuiveren? Zijn er warmtepompen meegenomen in de plannen zodat je de temperatuur van het water hergebruikt. Daarover is vaak niet nagedacht. Dan zeg ik: hou maar op met je drijvende woningen. Het gaat juist om de meerwaarde. Als we dezelfde saaie rijtjeswoningen op het water gaan bouwen zijn we dom bezig. Dan heb je een kans laten liggen.' Annemieke VAN ROEKEL is freelance journalist E-mail: avroekel@xs4all.nl Website: www.vuurberg.nl |