7. De Amsterdamse fossielenkenners

Nederlandse geologen en paleontologen (specialisten in fossielen) zijn uitgebreid geïnterviewd over de fossielen die we in kalksteen in Amsterdam vinden. In de interviews vertellen zij over de achtergrond van deze wezens, die de oceanen tientallen miljoenen jaren hebben bevolkt.

Schelpen uit Amsterdam
Het meest indrukwekkend vindt Cor Winkler Prins de productiden, de reuzenschelpen in de Amsterdamse stoepbanden, en dan vooral de soorten met stekels. Die stekels zorgen ervoor dat de schelpen steviger op de zeebodem liggen en de golven er geen vat op krijgen. De stekels werken ook als een soort voelspriet. Ze waarschuwen het dier dat er een vijand in de buurt is, of dat hij z'n schelp moet sluiten als er veel zand of modder in het water zit.
Lees het interview met Cor Winkler Prins

Amsterdamse aarde
Van de grond onder Nederlandse steden is die van Amsterdam het meest interessant, meent geoloog Wim de Gans. Amsterdam is duizend jaar geleden ontstaan als dorp aan de monding van de Amstel in het IJ, dat lang daarvoor een getijdengeul was. Van het oude IJ is niks meer over. Grote delen zijn volgestort met zand en de oevers zijn bebouwd. Maar in de bodem vinden we de geologische geschiedenis nog terug.
Lees het interview met Wim de Gans

Nijlpaarden in Nederland
Het liefst stapt Bert Boekschoten vandaag nog op het vliegtuig om te speuren naar het eetpatroon van onze chimpansee-achtige voorouders op een fossiel strand in Kenia. Maar zijn fascinatie voor fossielen ligt ook om de hoek. Het bouwzand bij zijn werkplek op de Vrije Universiteit zit vol met schelpen uit het Eemien, het laatste warme tijdperk in het Pleistoceen, die werden opgezogen uit de Amsterdamse bodem.
Lees het interview met Bert Boekschoten

Hollandse vulkanen
Onder onze voeten komen we allerlei fossiele landschappen tegen, zoals riffen van kalksteen en zandwoestijnen. Jan de Jager, geoloog bij Shell, heeft de meeste affiniteit met de late Jura, rond 150 miljoen jaar geleden, toen de aardkorst onder Nederland werd verhit en opgerekt. Het scheelde maar een haartje of de Atlantische Oceaan was niet ten westen van Groot-Brittannië, maar in Holland ontstaan.
Lees het interview met Jan de Jager

Symmetrische zeelelies
In de periode vanaf het Cambrium tot aan het Krijt moeten er zo'n 30.000 soorten brachiopoden geleefd hebben. Nu zijn dat er nog maar een paar honderd. Ook zeelelies leven al sinds het Cambrium op aarde. Het zijn de oudste vertegenwoordigers van de stekelhuidigen. De kelk van bepaalde fossiele zeeleliesoorten is tweezijdig symmetrisch, terwijl de meeste moderne stekelhuidigen, zoals zeesterren en zee-egels, vijf armen hebben.
Lees het interview met Nico van Straalen

Nederland als afvoerputje
Nederland vormde tijdens het vroege Carboon de bodem van een heldere, tropische zee. In het late Carboon bestaat het landschap uit uitgestrekte moerassen en brede rivieren. Nederland is al meer dan 300 miljoen het afvoerputje van West-Europa. Toen ons land aan de voet van het uitgestrekte Varistisch gebergte lag, overspoelden sedimenten de heldere tropische zeeën. Dat was het begin van het einde van de Amsterdamse fossielen.
Lees het interview met Henk Kombrink

Fossiele oceaanbodems
De plaattektoniek is enorm belangrijk geweest om processen op aarde te begrijpen. Het verklaart de ligging van de continenten en maakt processen als oceaanstromingen, klimaat en zelfs evolutie van planten en dieren begrijpelijk. Vroeger hadden wetenschappers al wel het vermoeden dat de aarde er lang geleden heel anders moet hebben uitgezien. Maar het grote proces erachter, de plaattektoniek als motor van de continentbewegingen, was nog onbekend.
Lees het interview met Johan ten Veen

Een groene planeet
Miljarden jaren geleden waren er al grote continenten met een oppervlakte van ca. tachtig procent van de huidige continentoppervlakte. 1,9 miljard jaar geleden vormde zich het supercontinent Columbia, dat enkele honderden miljoenen jaren heeft bestaan. Die oudste continenten, oftewel kratons of Precambrische schilden, zijn rond een miljard jaar geleden vervolgens terecht gekomen in het supercontinent Rodinia en een kwart miljard jaar geleden in Pangaea.
Lees het interview met Frank Beunk

Fossiele schelpen op het strand
De fossiele schelpen langs de kust van Noord- en Zuid-Holland en het Waddengebied stammen grotendeels uit het Eemien. Dat is de laatste tussenijstijd, tussen 130.000 en 115.000 jaar geleden. In Zeeland vinden we veel oudere fossiele schelpen uit verschillende geologische tijdvakken, van Plioceen (3-5 miljoen jaar geleden) tot Eoceen (34-53 miljoen jaar geleden). De meeste bekende schelpen van de Zeeuwse kust stammen uit het Plioceen.
Lees het interview met Frank Wesselingh