10. Excursies langs natuursteen

De binnenstad van Amsterdam ligt letterlijk vol met fossielrijke natuursteen. Dit gaat zelfs terug tot aan de Gouden Eeuw, toen in gevels, stoepen en trapjes van grachtenpanden kalksteen uit België als bouwsteen werd toegepast. In onze tijd is daar vergelijkbare Ierse kalksteen bijgekomen, die prominent in de bestrating is toegepast.

Natuursteen dat in architectuur en bestrating wordt gebruikt, vertelt ons een boeiend verhaal over de geologie buiten onze landsgrenzen. In verschillende delen van ons land zijn daarom wandelingen langs (fossielrijke) natuursteen uitgezet. Behalve de fossielenwandelingen die Stichting GEA heeft uitgezet, selecteerden we routes over stadspaleontologie die online en vrij beschikbaar zijn. Inspiratie voor andere routes kunt u verder opdoen bij de leessuggesties.

Amsterdamse fossielen onder de loep, Stichting GEA, 2018.
Te downloaden via deze website (linkerkolom).
Dit iBook omvat vijf stadswandelingen in het centrum van Amsterdam langs fossielrijke kalksteen uit het Carboon, plus uitgebreide achtergrondinformatie. De vijf wandelroutes bevatten gedetailleerde locatie-aanduidingen en detailfoto's, wat leerlingen de mogelijkheid geeft om fossielen aan de hand van zoekopdrachten te vinden.
Meer informatie over het iBook leest u hier



Afb. Links: De vijf wandelroutes in het centrum van Amsterdam, zoals uitgezet in deze publicatie. Rechts: Carboonfossielen in de Rosmarijnsteeg 4, Amsterdam. Bron: Stichting GEA (2018).


Diverse geologische wandel- en fietsroutes, door TNO.
De routes kunt u hier downloaden.
De geologische wandelroutes zijn alle uitgezet in Nederlandse steden (Utrecht, Leiden en Maastricht; de recent uitgekomen fietstocht bestrijkt een gebied in Midden-Nederland. In (omgekeerde) volgorde van verschijnen:
- Utrechtse Heuvelrug en Kromme Rijngebied (fietstocht, 2020);
- Natuursteen in Leiden (i.s.m. Naturalis, 2011);
- Stenen rond de Dom (2006);
- Rocks around the clock (Utrecht, 2006);
- Maastrichter Steen (i.s.m. NHMM, 2006).

Afb. Links: Wandelroute in Maastricht. Midden: Crèmekleurige tufsteen en rode bontzandsteen aan de Domkerk (foto: A. van Roekel). Rechts: Brochure Rocks around the clock (de Engelstalige natuursteenwandeling in Utrecht).

Aandachtspunten
- De fossielen die op de aangeduide locaties gevonden worden, zijn vaak goed na te tekenen;
- De wandelingen zijn goed te combineren met historische of geologische wandelroutes (indien beschikbaar).

Gerelateerde thema's
- Lokale geologie
- Carboonfossielen

Leessuggesties
- Dubelaar, W., T.G. Nijland en H.J. Tolboom (2007). Utrecht in steen. Historische bouwstenen in de binnenstad. Uitgeverij Matrijs. 192 pag.
- Dubelaar, W. (1984). Steenrijk Amsterdam. Een geologische stadswandeling. KNNV. 88 pag.
- Oude Nijhuis, H. (2015). Steengoeie wandelingen. 10 geologische wandelingen langs gevels en groeves. Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig. 128 pag.
- Reumer, J. (2016). Kijk waar je loopt! Over stadspaleontologie. Historische Uitgeverij. 144 pag. (Herziene versie verschijnt in 2020).
- Roekel, A. van (2014). Utrechtse Domkerk is geologische lappendeken. Artikel op Nemokennislink.
- Roekel, A. van (2017). De Amsterdamse Fossielenroute. Vuurberg. 20 pag.
- Roekel, A. van (2015). Hedendaagse trends in natuursteen. In: Gea 2015/4.
- Verhofstad, J., J. van den Koppel (2006). De Geologische stad. Steeds natuursteen. NGV. 261 pag.